Malou, een beetje geschiedenis!?

Het voormalig jachtdomein Maloudomein groeide in de periode 1933-1953 uit tot een moderne en goed uitgeruste landbouwuitbating met dreven en een duidelijke perceelsstructuur. Er werd een bevloeiingssysteem aangelegd (via taplopen op het Kanaal naar Beverlo), stadsmest aangevoerd en de drie reeds bestaande boswachterswoningen werden omgevormd tot modelhoeven en er werden maar liefst 17 andere modelhoeven gebouwd met  elk hun eigen naam. Elke hoeve werd verpacht en beschikte over een terrein van 8 à 10 ha waarvan een halve hectare diende voor het aanleggen van een koer, lusthof, moestuin en boomgaard.

Veel van deze unieke erfgoedwaarden zijn de laatste jaren sterk verkommerd of verdwenen. De dreefstructuren langs de ontginningswegen en taplopen zijn reeds gedeeltelijk in verval. Ook voor de aanleg van de hoogspanningslijnen werden dreven onderbroken. Door het ontbreken van een duidelijke landschapsvisie wordt niet altijd eenzelfde advies gegeven voor herbeplanting na het verlenen van een kapvergunning. Hierdoor ging de landschapsstructuur meer en meer verloren. Het verdwijnen van de dreven zorgde voor meer lichtinval, oevererosie en inspoeling van meststoffen in de taploop of waterloop waardoor de onderhoudskosten toenamen, en het achterstallige onderhoud van wegen, dreven en erfgoedelementen werkte verrommeling en sluikstort in de hand.

Op weg naar een visie voor de Malou

In de vorige LEADER-periode startte, in 2014, het project ‘Landschapsherstel en agrarisch natuurbeheer in de jonge landbouwontginning Malou in Balen’ onder coördinatie van Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete (RLKGN). Binnen dit project werden de lokale actoren (landbouwers, gemeente, VLM, lokale verenigingen, etc.) samengebracht om samen de landschappelijke en agrarische kwaliteiten van het gebied te herontdekken en te versterken. Dit resulteerde in een gedragen visie voor het gebied dat uitspraken doet over de functietoekenning van de (zand-)wegen, erfbeplantingsplannen, bouwkundig erfgoed en het groen-blauwe netwerk in het gebied zoals de taplopen, bermen, dreven en houtkanten. Passend binnen de opgemaakte landschapsvisie werden reeds een aantal erfgoedelementen die de identiteit van de Malou bepalen gerestaureerd.

En nu verder!?

Binnen het nieuwe LEADER project ‘Landschapsherstel en agrarisch natuurbeheer in Malou te Balen (fase 2)’ willen we onderzoeken hoe het behoud van de identiteit van deze voormalige landbouwontginning, dat beschreven staat in de recent ontwikkelde gebiedsvisie, in de praktijk kan samen gaan met de verdere ontwikkeling als modern landbouwlandschap. Dit doen we door samen met de landbouwers en de gemeente een duurzaam kader te ontwikkelen voor landschapsbeheer (indien mogelijk in de vorm van een verdienmodel) met aandacht voor de dreefstructuur, de taplopen en waterlopen en hun ecologische verbindingsfunctie zonder daarbij de moderne landbouwpraktijk te belemmeren. Daarnaast willen we dankzij dit project enkele landschapsherstelwerken ondersteunen om reeds op korte termijn de identiteit van het domein extra in de verf te kunnen zetten. Uiteindelijk willen we komen tot een duidelijk en hanteerbaar kader voor zowel de landbouw als de gemeente dat er voor zorgt dat het duurzaam landschapsbeheer ook in de toekomst wordt verdergezet in samenhang met de intensieve en moderne landbouw.